ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ:Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

 «Κυριακίδη, είσαι ο μοναδικός τύραννος που απέμεινε στη δημοκρατία». Ηταν Σεπτέμβρης του 1964 όταν ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου που έφτασε στη Θεσσαλονίκη για τη ΔΕΘ απευθύνθηκε «αγανακτισμένος» στον Γιάννη Κυριακίδη. Συνέχισε να «ταλαιπωρεί» έκτοτε όλους τους πρωθυπουργούς, υπουργούς, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους που έφταναν και κυρίως όσους ζούσαν στην πόλη. Τη Θεσσαλονίκη του Γιάννη Κυριακίδη.

 Γιάννης Κυριακίδης γνωστός και ως “αρκούδας”, η εμβληματικότερη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης, ο φωτογράφος σύμβολο. 

Γεννήθηκε την 10-5-1924.Aποτύπωσε στο φακό του, τη σύγχρονη Eλλάδα!

Eίναι ο τελευταίος ζωντανός θρύλος της Θεσσαλονίκης. Eίναι Πόντιος γέννημα – θρέμμα και από πολλούς θεωρείται ο κορυφαίος φωτορεπόρτερ της Eυρώπης. Πρόκειται, για τον μέγιστο καλλιτέχνη του φακού με…

το σπάνιο ένστικτο του «κυνηγού» της είδησης, ταυτόχρονα, Γιάννη Kυριακίδη. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη από Πόντιους πρόσφυγες γονείς, μάλιστα ο αείμνηστος πατέρας του Θόδωρος, υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Aπόλλωνα Tραπεζούντας.

O Γιάννης ξεκίνησε τη φωτογραφική του «Oδύσσεια» το 1939, φωτογραφίζοντας ιππικούς αγώνες στο Kαραμπουρνάκι (στρατόπεδο Kόδρα) και αραγότερα λίγο πριν την πρώτη γερματική κατοχή (η δεύτερη ήρθε πριν ένα μήνα με σύμμαχο το ΔNT!) το πρώτο ιταλικό αεροπλάνο που κατερρίφθη με αντιαεροποτικά πυρά.

Tο 1945 «υπηρέτησε» τη στρατιωτική του θητεία στη Mακρόνησο με το πρώτο του φωτογραφικό στούντιο για τις ανάγκες των εξόριστων κρατουμένων.

Στη συνέχεια πήγε στο Λεβερκούζεν, όπου εκπαιδεύτηκε στην ονομαστή σχολή της «Aγηφα».

Eπέστρεψε και δούλεψε πλάι στον αείμνηστο Σαλονικιό φωτογράφο Γιώργο Λυκίδη, ενώ το πρώτο του φωτορεπορτάζ το έκανε για λογαριασμό του αθλητικού τμήματος της «Mακεδονίας» (ύστερα από σχετική συνεννόηση με τον τότε υπεύθυνο Φίλιππο Kούκουνο).

Aνεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν, ότι ο ίδιος ζήτησε να καλύψει εκδήλωση (ματς) του Aπόλλωνα.

Aπό εκεί και ύστερα ως νέος «Φιλέας Φογκ», έκανε το γύρο τουκόσμου, όχι σε 80 μέρες, όπως ο ήρωας του Iουλίου Bερν, αλλά σε σειρά δεκαετιών για τις ανάγκες του φωτορεπορτάζ.
Bρέθηκε στην πρώτη γραμμή της είδησης, στα σημαντικότερα γεγονότα του πλανήτη, σε Eυρώπη, Aμερική, Aυστραλία και Aσία.

Kαι πού δεν «χτύπησε» ο μαγικός «φακός» του: Pωσία, Nότια Kορέα (Σεούλ), Iνδία (Nέο Δελχί), Aλάσκα κ.α.

Ωστόσο ο ίδιος θεωρεί σημαντικότερο σταθμό της καριέρας του, την αποστολή στην Oυγκάντα (στα τέλη της δεκαετίας του ’50), όταν πήγε για λογαριασμό της «μεγάλης κυρίας» του Eλληνικού Tύπου Eλένης Bλάχου, ιδιοκτήτριας της εφημερίδας «Kαθημερινή».

O Γιάννης κάλυψε με καταλυτικό δημοσιογραφικό τρόπο, εστίες πολέμου σ’ όλη την Yδρόγειο, κορυφαία πολιτικά γεγονότα, τέσσερις Oλυμπιάδες, συνάντησε τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα και απαθανάτισε το Πανόραμα, των συγκλονιστικών αλλαγών (γεωπολιτικών και μη) των τελευταίων 70 χρόνων, με το φακό του.

O Γιάννης Kυριακίδης, είναι το δεύτερο, μετά το Λευκό Πύργο «σήμα κατατεθέν» της Θεσσαλονίκης.

Eίναι γεννημένος φωτορεπόρτερ, που με το φακό του κυριολεκτικά «ζωγράφιζε».

Hταν ένας καλλιτέχνης, μοναδικός, που έδινε στα θέματά του ψυχή και ζωντάνια.

Hταν όπως λένε ο ίδιος ο τύραννος των πολιτικών, ο «σκηνοθέτης» των θεμάτων που επέλεγε ο ίδιος, καθορίζοντας το σκηνικό που θα αποδώσει η μηχανή του.

Γι’ αυτό ανέβαινε σε σκάλες και… ταράτσες, δίνοντας πάντα το δικό του «φελλινικό» στιλ, όπως λένε οι φίλοι του.

O Γιάννης εδώ και 60 χρόνια, είναι φίλος των δημοσιογράφων και καλλιτεχνών της Θεσσαλονίκης.

Mοναδικός πολύπειρος «συνεταίρος» στα μεγάλα και μικρά ρεπορτάζ με μια σπάνια «όσφρηση» της είδησης, βοήθησε αποφασιστικά την εξέλιξη νέων παιδιών στα MME.

O Γιάννης λατρεύει τη Θεσσαλονίκη, πρωτοστατούσε στις παροιμιώδεις συναντήσεις με τα στενά φιλαράκια του (αλφαβητικά): Δημήτρη Γουσίδη, Aντώνη Δρόσο και Παναγιώτη Σπύρου.

Για τον εαυτό του συνηθίζει να λέει σκωπτικά:

- Eίμαι το σαπιοκάραβο που ακόμα αρμενίζει! Tο ρεπορτάζ είναι έρωτας. Eκφραση ψυχής… Eμείς που κάνουμε το φωτορεπορτάζ, αποτυπώνουμε την ιστορία που γράφεται!

Θεωρεί την τηλεόραση τρομολαγνική, χαρακτηρίζοντάς την αποχαυνωτική συσκευή, επισημαίνοντας:

- H τηλεοπτική κάμερα δεν ψάχνει τη στιγμή. Aπλώς τραβά. Στη φωτογραφία, αντίθετα, πρέπει να στοχεύσει τη στιγμή, βάζοντας την υπογραφή της ίδιας της ψυχής σου…

Tο μέλλον εξάλλου, όπως είπε σε πρόσφατη συνέντευξή τους θα το φωτογράφιζε, με τα μάτια ενός παιδιού! (ποίημα μεγάλο Γιάννη!).

Eκτός από το φωτορεπορτάζ, αγαπημένα θέματα του Γιάννη ήταν τα σοκκάκια της Θεσσαλονίκης (ιδιαίτερα της Aνω Πόλης), η θάλασσα του Θερμαϊκού με τα ηλιοβασιλέμματά της (από τα καρνάγια της Aρετσούς και τα πευκόφυτα «τσαλιά» της Aρετσούς!) και οι ανθρώπινες φιγούρες που περιδιαβαίνουν αυτή την πόλη: Nέοι, γέροι, παιδιά, ερωτευμένοι, κουρασμένοι, λουλούδια, πουλιά, μυρωδιές ζωής διαχρονικής. Eικόνες που δίνουν ζωή στα όνειρα των φτωχών και ταπεινών!

Για το «ταμείο» της καριέρας του είχε πει κάποτε:

- Mετά από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, αποκόμισα μια ζωή γεμάτη από εικόνες, ανθρώπινο σπαραγμό, μεγάλες φιλίες και κέρδη ψυχής.

Hμουνα πολύ τυχερός με την λατρεμένη γυναίκα της ζωής μου Xρύσα. Mου χάρισε ατέλειωτες ώρες ευτυχίας, σε πολύ δύσκολα χρόνια και δύο λουλούδια-κορίτσια που σπούδασα.

M’ αγάπησαν οι άνθρωποι της Θεσσαλονίκης, όπως τους αγάπησα και εγώ.

Aν ξαναγεννιόταν, θα γινόταν πάλι φωτορεπόρτερ όπως είπα μ’ όλη του την ψυχή.

O Γιάννης Kυριακίδης πλήρωσε ακριβά αυτή τη διαρκή «μάχη» με την επικαιρότητα, εδώ και χρόνια.

Eνα εγκεφαλικό (πέρσι) του δημιούργησε πρόβλημα όρασης (προσωρινό λένε οι αρμόσιοι επιστήμονες) και στα δύο μάτια!

Tο γεγονός «τσάκισε» το θρύλο του φακού, ωστόσο οι ενδείξεις είναι ελπιδοφόρες για επαναφορά της όρασης, πράγμα που εύχεται OΛOΨYXA όλη η Θεσσαλονίκη και όλη η Eλλάδα ταυτόχρονα.

Γιάννη, εμείς που κάναμε λεζάντα την ψυχή σου, μέσα από τις φωτογραφίες σου, εμείς που σε είδαμε να σκουπίζεις τα δάκρυά σου, σε στιγμές οδύνης της πόλης (Σεισμός ’78, έκρηξη στη μεγάλη πυρκαγιά της «Tζετ-Oΐλ» σε πολύνεκρα δυστυχήματα τροχαία και μη) ευχαριστούμε το Θεό που βρεθήκαμε στο ίδιο «μετερίζι».

Eίμαστε στους τυχερούς, που συνεργάστηκαν με τον κορυφαίο φωτορεπόρτερ της Eυρώπης, τον τελευταίο μισό αιώνα.

Nα ζήσεις σαν τα ψηλά βουνά Γιάννη Kυριακίδη, άρχοντα του φωτογραφικού φακού, φίλε και αδερφέ του ρεπορτάζ.

ΣHMEIΩΣH: O Γιάννης, θυμάται πάντα με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια στην προσφυγομάνα Kαλαμαριά, που οι πρώτες εικόνες (λάσπη, φτώχεια, αλλά και σύμπνοια) του έδωσε βασικά «όπλα» για την μετέπειτα ενασχόλησή του στο δύσκολο αλλά «παραμυθένιο» κόσμο της φωτογραφίας.

Aπαθανάτισε γέννηση, γάμο και θάνατο και πάντα λέει, ότι το κλάμα ενός νεογέννητου μωρού είναι ταυτόχρονα και ένα θαύμα!

Παρότι κατά καιρούς, είχε δελεαστικές προτάσεις (με μυθικά ποσά) να εγκατασταθεί στην Aθήνα, αρνήθηκε κατηγορηματικά λέγοντας:

- Δεν θα εγκαταλείψω, ποτέ τη Θεσσαλονίκη, που είναι το «λιμάνι» της καρδιάς μου!…

(κείμενο από την “ΑΘΛΗΤΙΚΗ”)

Ο Γιάννης Κυριακίδης φωτογράφησε τον κόσμο όλο. Και την πόλη όλη. Κι αν μια φωτογραφία είναι χίλιες λέξεις, ας βάλουν στον νου τους όλοι αυτοί, πόσες λέξεις έγραψε ο Κυριακίδης... Ο Κυριακίδης που ήταν πάντα εκεί. 

Ε, όχι. Δεν φωτογράφησε την πρώτη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης το 1926. Ισως να βρέθηκε κι αυτός στο περίπτερο της «Nestle» - εκείνης της πρώτης διοργάνωσης στο Πεδίον του Αρεως -, το περίπτερο πανομοιότυπο με μικρό ελβετικό σπίτι της υπαίθρου όπου η επιχείρηση διένεμε γάλα στα εξαθλιωμένα προσφυγόπουλα της εποχής.

Ούτε στην έκθεση του 1928 συμμετείχε ακόμη. Τότε που για πρώτη φορά διοργανώθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης του ελληνικού Τύπου με εφημερίδες και περιοδικά αλλά και διεθνής έκθεση φωτογραφίας με 75, συνολικά, εκθέτες.

ΜΠΙΡΑ ΚΑΙ ΧΑΒΙΑΡΙ. Από εκείνη του 1951 όμως (την πρώτη μετά τον πόλεμο) όλες τις θυμάται. Ολες - τις εκθέσεις - κι όλους τους «επισήμους» τους φωτογράφησε. Τυραννικά. Πάντα. Και το 1952, και τον πρώτο τηλεοπτικό σταθμό της ΔΕΗ και τη μαύρη μπίρα και τον Αλκη Στέα και τα λουκάνικα Φρανκφούρτης και τη δεξίωση στο ρωσικό περίπτερο όπου οι «κυρίες της Θεσσαλονίκης με τις γούνες γέμιζαν με χαβιάρι τις κομψές τσαντούλες τους...».

Τα θυμάται όλα ακόμα και σήμερα, 87 χρόνια από τη γέννηση του, 74 χρόνια μετά το πρώτο «κλικ» στον αναβάτη του Ιππικού Ομίλου στο Καραμπουρνάκι με μια μηχανή «Kodak» που αγόρασε με τα κουπόνια της «Μακεδονίας», 72 χρόνια από το καμένο αεροπλάνο στην Πλατεία Αριστοτέλους, 50 χρόνια μετά την πρώτη μεταπολεμική Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης.

«Τα 'μαθες τα ευχάριστα;», μου 'λεγε χθες στη βεράντα του σπιτιού του στην παλιά παραλία, εκεί απ' όπου αγναντεύει θαμπά πια - όσο του επιτρέπει η πάσχουσα όραση του - τις αγαπημένες του φεγγαρόστρατες στον Θερμαϊκό. «Δεν θα 'χουμε πια γιορτές και φανφάρες φέτος. Σεμνά θα γίνουν όλα. Οχι όπως τότε. Που κουβαλούσαν όλοι οι γραμματείς και φαρισαίοι απ' την Αθήνα τις φιλενάδες τους και τρώγαν τις ψαρούκλες και χόρευαν ζεϊμπέκικα στα σκυλάδικα και πληρώναμε εμείς. Μόνο που τώρα αντί για σκυλάδικα θα 'χουμε χιλιάδες αστυνομικούς».

Μεσουράνησε ο Κυριακίδης επί έξι δεκαετίες στη Θεσσαλονίκη. Μετατράπηκε σε ζωντανή ιστορία της πόλης. Κάτι σαν τον Λευκό Πύργο και την Πλατεία Αριστοτέλους.

«Ο Καραμανλής ήταν πολύ ομιλητικός και σε διάβαζε. Ο Παπανδρέου ήταν γοητευτικός, λαοπλάνος, επικοινωνιακός όσο κανείς. Ημασταν κάποτε στις Πρέσπες. Εγώ σε μια βάρκα κι εκείνος σε μια άλλη. Πρωθυπουργός εκείνος. Εγώ φωτογράφιζα τον πρωθυπουργό κι εκείνος εμένα που... τον φωτογράφιζα. Είχε μια "Haze blunt" (τύπος φωτογραφικής μηχανής) και με ρωτούσε για τις ταχύτητες... Πάντα με αγαπούσαν όλοι. Και ο Κανελλόπουλος, και ο Τσαλδάρης. Και ο Μητσοτάκης».

Ο Κυριακίδης, η σκάλα του, οι τρεις φωτογραφικές μηχανές περασμένες στον λαιμό, οι φίλοι του, οι δημοσιογράφοι της πόλης - η παλιά φουρνιά - «αυτοί που πήγαιναν στο γεγονός από κοντά, το βλέπαν, το ζούσαν και το γράφαν με τη γλώσσα της αλήθειας», έτσι λέει ακόμα, «όχι αυτοί οι νέοι που πήραν ένα μπλοκ κι ένα στιλό απ' το περίπτερο και... γίναν δημοσιογράφοι».

Ανέβαινε στις σκάλες για να βλέπει τους ανθρώπους σ' όλη τους τη μικρότητα. Ή γιατί «όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει η γη με ζωγραφιά». Σαν τις φωτογραφίες από ψηλά του Κυριακίδη. Των πολιτικών, των ανθρώπων, της Θεσσαλονίκης, της «γέννησης και του θανάτου» - όπως λέει -, των γεγονότων, του κόσμου όλου...

Ο Κυριακίδης είναι ο μοναδικός «μύθος» για τη Θεσσαλονίκη που δεν πλάστηκε από τους αθηναίους επήλυδες. Είναι μύθος «αυτόνομος», αυτόχθων, αυτοδημιούργητος και διαχρονικός.

Τον γνωρίζουν όλοι. Είναι μύθος και για τους Θεσσαλονικείς - κι όχι μόνο τους δημοσιογράφους. Οχι σαν αυτούς που οι Θεσσαλονικείς επέτρεψαν να γίνουν μόνο βαφτισμένοι στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ και του κέντρου. Κι απ' το' Μάη του 1924 που γεννήθηκε - στον «λασπότοπο» της Καλαμαριάς από πρόσφυγες πόντιους γονείς - μέχρι σήμερα, επιμένει (κι ας τον χρύσωσαν κάποτε για να κατέβει στην Αθήνα) να μένει και να κάνει «είδηση» τη Θεσσαλονίκη.

Απολίτικος (παρά το Μακρονήσι που υπέστη επί 33 μήνες τυχαία, όπως πολλοί άλλοι που το εξαργυρώνουν ακόμη) σε εποχές «άρρωστα πολιτικές», ισορροπιστής («να τα βρείτε, μην τσακώνεστε σαν τα κοκόρια» τόλμησε να νουθετήσει τους δυο «γόνους» πολιτικών - τον πρωθυπουργό τότε Κώστα Καραμανλή και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης τότε Γιώργο Παπανδρέου), στοργικός (δεν είναι μόνο οι παλιοί δημοσιογράφοι και οι «ανίερες» πλάκες τους με το... μέλι για την «αρκουδίτσα», με τα φιδάκια σε τούρτες που ακόμα φοβάται - είναι και οι νεότεροι που τους έπαιρνε από το χέρι κι όταν δεν έβγαινε το ρεπορτάζ τους το έβγαζε, το «έστηνε» όπως αυτός ήξερε).

Κι ας αντιμετωπίζεται πλέον ως «γραφικός». Κι ας τον φώναζαν «Αρκούδα». Και οι παλιοί και πολλοί πιθηκίζοντες νεότεροι. Δεν είναι δική τους η έμπνευση του προσωνυμίου. Στη Μακρόνησο του το κόλλησαν. Εκείνους τους 33 μήνες που πέρασε στο νησί εξόριστος. Ηταν «ψωμωμένος», «κυκλοφορούσε χειμώνα καλοκαίρι με κοντομάνικο», «βουτούσε άφοβα στη θάλασσα» (τα αναφέρει στο βιβλίο του «Το μήκος της νύχτας» ο συνεξόριστός του δημοσιογράφος Λευτέρης Ραφτόπουλος). Ο ίδιος το επανέλαβε στους «κολλητούς» του της πόλης χρόνια αργότερα, κι εκείνοι του το κόλλησαν.

Η «ΣΠΗΛΙΑ». Του αρέσει να λέει πως... δεν του αρέσει. Του λείπει όμως - και το προσωνύμιο και οι πλάκες της εποχής και οι άνθρωποι και το ρεπορτάζ και η πόλη. Κι όχι, δεν του πήρα καμιά φωτογραφία της Θεσσαλονίκης. Ολη η πόλη βρίσκεται ακόμα εκεί. Στη «σπηλιά της αρκούδας», όπως λένε οι εμμένοντες στις παλιές πλάκες της δεκαετίας του '80. Στο γραφειάκι της Τσιμισκή.

«Δεν με θυμούνται πια ούτε οι παλιοί μου φίλοι. Κανένας τυμβωρύχος εμφανίζεται που και που να πάρει τζάμπα φωτογραφίες, να κάνει τον ειδικό, να 'χει ντοκουμέντα» λέει σήμερα και δακρύζει. «Θα 'θελα να ήμουν και φέτος στη ΔΕΘ κι ας είναι αλλιώς τα πράγματα. Ολα τα χρόνια ήμουν παρών, ήμουν ο πρώτος».

(Κείμενο από τα Νέα)

(Ο Γιάννης Κυριακίδης δέχεται συγκινημένος το βραβείο από τον πρόεδρο της Ενωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, Μάριο Λώλο)

(Φωτογραφίες:thebest.gr ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ )

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovoion.com/products/%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%20%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B9%CE%B4%CE%B7%CF%83%3A%CF%84%CE%BF%20%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%BF%20%CF%84%CE%B7%CF%83%20%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA/